Sinh dân 1 生民 1

Nàng Khương Nguyên ra cúng tế giao môi để cầu con, thấy dấu chân người rất to, mới giẫm lên chỗ ngón cái, bèn thấy kinh động như có người giao cảm. Cho nên từ chỗ dấu chân to và khi đạp giẫm lên, nàng thấy chấn động trong thân thể và có thai. Do đó người đầu tiên của nhà Chu là ông Hậu Tắc bắt đầu sinh ra. Chu công chế lễ, tôn ông Hậu Tắc lên thờ chung với trời, cho nên làm bài thơ này, để suy căn cội có điềm lành khi mới sinh ra, để thấy rõ là đã nhận mệnh của trời ban, hẳn nhiên phải có gì lạ hơn với thường dân.

Nhưng cái thuyết dấu chân to, các nhà nho đời trước hoặc có người rất nghi ngờ. Trương tử nói rằng: Lúc khởi đầu của trời đất hẳn là chưa từng có loài người trước tiên, thì loài người hẳn nhiên do sự biến hoá dung hợp mà sinh ra. Đó là cái khí của trời đất đã sinh ra loài người.

Tô thị cũng nói: Phàm vật gì đã khác trội hơn những vật bình thường, vật ấy đã nhận lãnh cái khí của trời đất thường thường nhiều hơn, cho nên lúc sinh ra hẳn nhiên hoặc có khi lạ lùng. Con kỳ lân sinh ra lạ lùng hơn loài chó loài dê. Con giao long sinh ra lạ lùng hơn loài cá loài ba ba. Giống vật hẳn nhiên đã có như thế, thì người thần sinh ra mà lạ lùng hơn người thường thì đáng lấy làm quái lạ hay sao? Lời nói ấy đúng lắm.

Bài thơ này chưa rõ sự ứng dụng của nó ra sao? Há lại sau lễ tế trời cũng có lễ nhận phúc và ban rượu thịt nữa chăng? Theo thuyết xưa, chương 3 có 8 câu, chương 4 có 10 câu. Nay theo chương 3 phải là 10 câu, chương 4 phải là 8 câu, thì 4 chữ “khứ”, “cố”, “hú”, “lộ” hiệp vận với nhau, để trọn cái ý thơ là “tiếng khóc vang khắp nẻo đường”, thế hành văn mới thông suốt. Và 8 chương của bài thơ này đều lấy chương 10 câu và chương 8 câu chen lẫn nhau có thứ tự. Hơn nữa từ chương 2 trở về sau và chương 7 trở về trước, mỗi đầu chương đều có chữ “đản” cả.

[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]