Mùa gặt

Gà vừa gáy. Trời mai còn ẩm ướt
Đường trong thôn rầm rập bước chân đi.
Tiếng gọi, thưa ấm ới động sương khuya,
Tiếng sát gạo trên cầu ao sền sệt.
Rồi lửa đỏ bập bùng trong các bếp,
Rồi tiếng mâm va bát động lanh canh
Tiếng cười đùa xen tiếng đũa và nhanh,
Người vội vội. Trống tàn canh gấp gấp...
Trời tang tảng. Sương đào bay lớp lớp,
Cánh đồng quê mờ ngợp khói sương mơ,
Từ cổng làng từng bọn kéo nhau ra,
Tiếng quang cặp, đòn càn va lách cách.
Họ vui vẻ đi nhanh trên đường đất,
Rồi tạt ngang, tản mát khắp đồng quê.
Họ dừng chân bên ruộng ướt sương khuya
Lúa rạp rạp ngả theo chiều gió thổi.
Thợ đàn ông xắn quần lên quá gối,
Thợ đàn bà cao váy xếch hai bên
Để lộ ra những cặp bắp chân đen,
Rồi kẻ hái người liềm xô xuống ruộng.
Lúa thức giấc xạc xào trong hỗn độn,
Lúa run run lìa cuống ngã trên tay…
Lũ cào cào châu chấu sợ tung bay,
Nhưng chớp mắt lại nặng nề rơi xuống.
Liềm hái gặt. Lúa thi nhau lìa cuống,
Nằm ngổn ngang trên ruộng hở màu đen.
Phía trời đông quạt lửa rộng xoè lên,
Cánh đồng bỗng rực tươi màu đỏ ối.
Sương mỏng mỏng nhẹ tan như làn khói
Lúa thơm thơm, rơm mới cũng thơm thơm.
Không khí thơm tho, gió chạy rập rờn,
Làm gợn gợn sóng vàng trên biển lúa.
Thửa ruộng kia, tiếng ai vừa hát đó.
Giọng thanh thanh theo gió vẳng đưa xa.
Rồi đồng quê vang rộn tiếng dân ca,
Tình thắm thiết ngụ trong lời thắm thiết.
Miệng cứ hát, tay cứ làm mải miết,
Làm say mê như quý tiếc thời gian.
Họ như quên không thấy nắng hanh vàng
Dần gay gắt rêu ròn trên nón lá,
Và người họ mồ hôi ra tầm tã
Dán lưng vào manh áo bạc màu nâu…

           *

Mặt trời lên… lên chót vót từ lâu,
Bóng đa đã thu tròn như chiếc tán.
Thợ dừng tay, lên bờ ăn bữa sáng.
Cơm muối vừng sàn sạn thế mà ngon,
Vài quả cà, dưa muối với tương om,
Nước vối loãng chuyên tay… là hết bữa!
Thợ đàn ông thổi mồi rơm lấy lửa.
Vê thuốc lào, rịt điếu, rít vài hơi,
Thở khói phào cuồn cuộn tựa mây trôi,
Vẻ khoan khoái trong tiếng cười dễ dãi.
Thợ đàn bà cũng thong dong mở giải
Yếm, lấy ra vôi vỏ với trầu cau,
Rồi cười cười nói nói thết mời nhau,
Quết trầu thắm tô vành môi cắn chỉ.
Trầu thuốc đoạn, sau nửa giờ tạm nghỉ,
Lại hò nhau hối hả xuống đồng trưa.
Kẻ cắt hoài, kẻ lượm… rất say sưa.
Không nhọc mệt – (ngày mùa ai cũng khoẻ!)
Lúa đã lượm, họ kề vai rất nhẹ,
Gánh xăm xăm về phía cổng làng xa
Trên đường quê lũ bảy, lũ năm ba,
Gánh gánh mãi, về, ra, coi tấp nập.
Chiều càng xuống, người đi càng hấp tấp
Như đàn cò gấp gấp ruổi theo mây,
Gió lạnh lùng, xương bột rắc rây rây,
Chùa đâu đó rỏ hồi chuông lảnh lảnh.

           *

Đồng quê xám mênh mông và vắng lạnh,
Nhưng khắp làng rộn rịp hội hoa đăng.
Tất cả đèn to nhỏ cháy dăng dăng
Không soi sáng đủ hết sân gạch rộng.
Từng cầu lúa dài cao nằm song sóng
Đợi thợ về chất đống xếp từng ôm…
Rồi néo tre kếp chặt lấy thân don,
Tay dang thẳng đập ròn trên cối đá.
Ôi sung sướng! Mưa ra vàng! Mưa lúa!
Mưa rào rào. Giọt thóc nặng nề rơi,
Thóc mọng thơm căng sữa ngọt nuôi người,
Nét hoan hỉ trên miệng cười đen nhánh.
Tiếng đập lúa ròn vang trong gió lạnh,
Chen tiếng cười, giọng hát lảnh ngân ngân,
Đem tình xa se lại với duyên gần…
Trăng nhỏn nhoẻn cười thầm trên ngọn trúc.
Ôi vui thú là những giờ hót thóc:
Kẻ trang, cào; kẻ xúc, quét lia lia
Vai chen vai, người nọ vướng người kia,
Tiếng mắng khẽ xen tiếng cười khúc khích…

           *

Rơm lên đống. Thóc đã nằm trong bịch,
Đợi nhẩn nha ngày nắng sẽ đem phơi.
Thợ dừng tay, rũ bụi phấn trên người,
Đoạn rửa ráy, rồi vào ăn bữa tối.
Dưới ánh lửa đèn ba dây đỏ ối,
Họ lại cười, lại nói, lại bông lơn…
Bóng cau gầy đã ngả suốt sân rơm,
Họ mới chịu xoa chân, vào ổ rạ.
Thôn xóm lặng, thiu thiu trong bóng lá,
Trăng phương đoài uể oải cũng lim dim.
Sương rơi rơi, nhạc dế lắng chìm chìm,
Chó từng lúc nghển nhìn trăng sủa rống…

           *

Ta về đây suốt một ngày vui sống
Cùng người quê mải miết với thành công.
Suối mồ hôi năm tháng chảy trên đồng
Đúc thành sữa nơi đầu bông nặng trĩu.
Đồng quê ơi! Hỡi Nông phu! Người chịu
Bao dãi dầu mưa nắng để nuôi ta
- Nuôi giống nòi không một tiếng kêu ca
Sống tăm tối như tre già nấp bụi.
Ta tha thiết cầu mong sao gần gũi
Mãi Người Quê, nơi làng mạc thân yêu,
Mà hôm nay ta cảm mến thương nhiều!