Tráng du 壯遊 • Cuộc dạo chơi hùng tráng

Nhớ khi còn niên thiếu
Học đòi thú văn chương
Các ông Thôi, ông Nguỵ
Ví ta với Ban, Dương
Bảy tuổi có khí lự
Làm thơ vịnh Phượng Hoàng
Chín tuổi viết đại tự
Văn chương đã ngang tàng
Tính hào khoáng ưa rượu
Lòng ngay, ghét xỏ xiên
Xa dần bạn thơ ấu
Kết giao bậc trưởng niên
Uống say nhìn tám cõi
Kẻ tục cứ như rươi
Cô Tô đài đông tiến
Rắp chí vượt biển khơi
Đến nay còn mang hận
Chưa đến xứ Phù Tang
Đã tàn rồi Vương, Tạ
Mộ Hạp Lư bỏ hoang
Thành Kiếm Trì nghiêng ngả
Sen Trường Châu vẫn thơm
Bắc Cửa Xương vòi vọi
Thanh miếu soi bóng gương
Mỗi lần thăm Ngô Bá
Ôn việc xưa, lệ tuôn
Gối giáo, nhớ Câu Tiễn
Qua sông, tưởng Tần Vương
Được nghe mẹo thích khách
Trách kẻ không nhún nhường
Vinh quy mặc áo rách
Khoe với bọn dẹp đường
Gái Việt, nhất thiên hạ
Hồ Gương mát quanh năm
Khe Diễm đẹp kỳ lạ
Muốn quên không thể quên
Giong buồm về Thiên Mỗ
Ứng thí nơi quê xưa
Át họ Khuất, họ Giả
Coi thường bọn Tào,Lưu
Trái ý quan Khảo thí
Bảng vàng tên chẳng ghi
Một mình biệt quan Doãn
Khắp Tề, Triệu ta đi
Mặc áo cừu, cưỡi ngựa
Ngông cuồng mà thanh cao
Xuân lên Tùng Đài hát
Đông săn tại Thanh Khâu
Nhử chim vùng Tạo Lịch
Rượt thú trên non cao
Xạ tiễn trên lưng ngựa
Buông cung chim rụng nhào
Tô Dự khen tấm tắc
Cát Cương cũng đi theo
Tám chín năm thoải mái
Sang phía tây Hàm Dương
Luận cùng bậc đại sĩ
Giao kết đấng hiền vương
Mặc áo thụng dự tiệc
Dâng phú đền Minh Quang
Thiên tử vời hỏi việc
Công khanh dự cùng hàng
Lâng lâng không vướng bận
Tỉnh say mặc, hành, tàng
Áo cừu mặc đến rách
Tóc bạc vẫn lang thang
Người già nơi quê cũ
Thay đổi hàng bạch dương
Sống lâu lên chức cụ
Sinh tử càng thêm thương
Cửa quyền còn đâm thọc
Mang hoạ cả ba đời
Ngựa vua ăn hết thóc
Gà quan mổ lúa vơi
Kể sơ mọi phiền phức
Dẫn chuyện xưa xót xa
Hưng vong theo thời cuộc
Hà Bắc nổi can qua
Mân Sơn vua xa giá
Hai vua đóng hai cung
Muôn dặm xa cùng ngóng
Không Động khí chập chùng
Thiếu Hải cờ rợp bóng
Hạ Vũ truyền ngôi vương
Thân chinh đánh Trác Lộc
Anh Nhạc tàn che rợp
Rồng hổ nuốt sài lang
Giương nanh vuốt vồ hụt
Giặc Hồ lại xâm lăng
Quan quân sức lực kiệt
Khắp nơi cảnh điêu tàn
Vì đã ăn lộc nước
Giận lo chẳng chu toàn
Trên thương lương miếu cháy
Dưới xót dân ly tan
Phục mình nơi chiếu ngự
Xin dâng vua lời can
Vì nhục nước liều chết
Lôi đình rồi cũng tan
Thánh quân lòng khoan thứ
Đất nước lại bình an
Đứng trên đống tro tàn
Khóc thương cho lăng miếu
Vào chầu cung Vị Ương
Bé họng lại thấp cổ
Già ốm kiếp tha hương
Uất ức không dám tỏ
Khó bề vượt đại dương
Gió thu vi vút ngõ
Huệ tàn chút dư hương
Nhớ Chi Thôi người cũ
Phò vua chẳng nhận lương
Về theo ông Ngư phủ
Giặt mũ trên sông Thương
Vinh hoa bù công nghiệp
Khi đông lạnh hơi sương
Ta xem Chi Di Tử
Người tài tuấn khác thường
Khi còn bọn hung dữ
Hào kiệt nợ vẫn vương

Xưa khoảng mười lăm tuổi,
Chốn thơ văn đến thường.
Những là Thôi với Nguỵ,
Ví mỗ cỡ Ban Dương.
Bảy tuổi ý hùng tráng,
Ngâm chơi bài Phụng Hoàng.
Chữ to, viết chín tuổi,
Tác phẩm chất đầy rương.
Mê rượu lại hào phóng,
Ghét tà, lòng quật cường.
Nghỉ chơi bạn thưở nhỏ,
Giao kết giới đầu sương.
Cõi tục miên man trải,
Say nhìn ra tám phương.
Cô Tô, đông hướng xuống,
Thuyền sẵn, vượt trùng dương.
Nhật Bổn giờ chưa đến,
Hận lòng cứ mãi vương.
Tạ vương xưa phát đạt,
Mộ Hạp Lư tan thương.
Hồ Kiếm nghiêng tường đá,
Trường Châu sen ngát hương.
Bắc Xương Môn chót vót,
Thanh Miếu lộng làn gương.
Thái Bá mỗi lần viếng,
Việc xưa lệ đẫm sương.
Gối đao, nhớ Việt Tiễn,
Sông Chiết, tưởng Tần Hoàng.
Cá hấp, dao găm lận,
Ấn đeo, nhạo quét đường.
Tháng năm, hồ gươm mát,
Gái Việt trắng khôn dường.
Khe Thiệm cỏ cây tốt,
Muốn đi,lòng vấn vương.
Núi Thiên buồm lại phất,
Quê cũ về thi hương.
Khí toả thành Nguyên Nghị,
Tào Lưu trông bé tường.
Ý sai nên hỏng tuột,
Từ Phủ Doãn lên đường.
Tề Triệu thong dong dạo,
Sướng điên, sạch áo cương.
Xuân, lầu tùng hát phóng,
Đông, bẩy thú bên nương.
Tạo Lịch, hô điêu đến,
Đuổi săn gò Tuyết Cương.
Lỏng tay, ngựa lướt vó,
Cung thả, rớt thu thương.
Yên vịn, Tô Hầu thích,
Chợt như dắt Cát Cương.
Tám năm hơn đắc ý,
Tây đến thành Hàm Dương.
Kết bạn toàn thi bá,
Hiền nhân du ngoạn thường.
Vạt lê nơi rượu lễ,
Phú tấu trước Minh Đường.
Bỏ bửa vua vời tiếp,
Quan, xe áo đón nhường.
Thân lui, gì chả nhận,
Xuất xử, uổng đau thương.
Áo chuột có ngày cũ,
Bạc đầu đối rượu suông.
Già làng Đỗ đã đổi,
Bốn phía trắng hàng dương.
Ngồi nghĩ sâu, người nể,
Hay sinh tử sát sườn.
Cửa son nhận hoặc bỏ,
Hoạ tộc, máu đào tuông.
Thóc đậu ngựa quan ngốn,
Gà vua nuốt gạo lương.
Khắp nơi buồn phí của,
Ngẫm thịnh suy xưa tường.
Gió bụi mờ Hà Bắc,
Núi Dân vua mãi bương.
Hai cung ban giới lệnh,
Vạn dặm ngóng đôi đường.
Thiếu Hải vàng cờ phướng,
Không Đồng sát khí giương.
Truyền ngôi theo Vũ Đế,
Trác Lộc, chung quân trường.
Cờ thuý hướng Ngô Nhạc,
Sói lang, rồng hổ đương.
Vuốt nanh vồ chộp hụt,
Hồ tặc càng ngông cuồng.
Quân chúa giờ cơ cực,
Bệnh như ngấm tuỷ xương.
Sung quan, hòng giúp chúa,
Tim vọt, giận khôn lường.
Chín miếu thiêu, trên xót,
Vạn dân khốn, dưới thương.
Bây giờ quỳ chiếu cỏ,
Can tấu trước quân vương.
Vua nhục tôi mong chết,
Căm, không nỡ sát thương.
Khoan từ, vua thánh triết,
Thiên hạ tạm bình thường.
Khói miếu tàn tro bụi,
Mũi cay chầu Vị Ưong.
Tiểu thần không thuyết được,
Già bệnh, khách tha phương.
Uất ức sao bày tỏ,
Thấp cao cánh hết giương.
Gió thu lùa động thảm,
Huệ biếc bớt đưa hương.
Thôi Tử trốn ban thưởng,
Lão chài rửa nước Thương.
Vinh hoa đổi sự nghiệp,
Năm hết bời bời sương.
Phạm Lãi ta từng xét,
Đức tài thật khác thường.
Nghịch hung chưa dẹp hết,
Vùng vẫy đợi tôi lương.

Nhớ xưa mười bốn tuổi
Đi lại chốn văn chương
Danh sĩ như Thôi, Nguỵ
Sánh ta với Ban, Dương
Lên bảy ý hùng mạnh
Làm thơ vịnh phượng hoàng
Lên chín, viết chữ lớn
Thơ văn riêng một đường
Hào phóng mà mê rượu
Thẳng ngay ghét thói thường
Xa lánh bạn hồi nhỏ
Kết giao hạng tóc sương
Uống say nhìn tám cõi
Chỉ thấy những đồ xoàng
Đông nhắm Cô Tô xuống
Dong buồm vượt đại dương
Đến nay còn mối hận
Chưa tới được Phù Tang
Vương Tạ phong lưu hết
Hạp Lư nấm cỏ hoang
Đá nát trơ thành Kiếm
Hương thơm nức xứ Trường
Xướng Môn cao ngất mái
Thanh Miếu nước lồng gương
Viếng thăm Ngô Thái Bá
Chuyện cũ lệ ngùi thương
Gối giáo mơ Câu Tiễn
Qua sông tưởng Thuỷ Hoàng
Nghe chuyện dao mình cá
Cười người lưng ấn chương
Nõn nà con gái Việt
Mát mẻ nước hồ Gương
Khe Diễm trông thanh tú
Ra về cứ vấn vương
Buồm thẳng xuôi Thiên Mụ
Vừa đến tuổi thi hương
Nguỵ Nguyên thua khí mạnh
Trinh Thục cũng tài thường
Hỏng vì trái giám khảo
Một mình giã phủ đường
Tề Triệu rong chơi khắp
Cừu mã cứ thanh cuồng
Thanh Khâu đông săn thú
Tùng Đài xuân hát vang
Nhữ ưng rừng Tạo Lịch
Đuổi thú núi Vân Cương
Buông dây phi ngựa bắn
Tay vẫy rớt thu thương
Tô Dự vỗ yên ngợi
Khác chi được Cát Cường
Tám chín năm thong thả
Tây lại tới Hàm Dương
Thưởng văn, hàng thúc bá
Kết bạn, bậc hiền vương
Dự yến nơi quyền quý
Dâng phú điện Minh Quang
Công khanh xe ngựa họp
Bỏ bữa vua vời thường
Ra đi là hết cả
Cứ rượu, mặc hành tàng
Điêu cừu sao khỏi rách
Uống cho tóc điểm sương
Xóm Đỗ thay kỳ cựu
Ngoài đồng lắm bạch dương
Sống lâu ra lão đại
Còn mất thấy bàng hoàng
Cửa son đầy cướp đoạt
Ba họ phải tai ương
Ngựa vua ăn đậu hết
Gà chọi ngốn kê vàng
Ngoài ra bao phí tổn
Hưng phế nghĩ mà thương
Gió bụi mờ Hà Bắc
Vua lánh tới Mân Phương
Hai cung đều giới cấm
Trông ngóng vạn thôi đường
Không Đồng sát khí rợp
Thiếu Hải tinh kỳ trương
Vũ Công truyền đế vị
Trác Lộc dẹp biên cương
Lọng cờ che đỉnh núi
Rồng cọp nuốt đầy chương
Nanh vuốt giương vồ trượt
Giặc Hồ thêm quật cường
Quân triều càng mỏi mệt
Như bệnh thấm vào xương
Đã làm quan giúp nước
Lòng cứ mãi lo lường
Trên buồn chín miếu cháy
Dưới xót vạn dân thường
Quỳ gối tâu trên chiếu
Dâng lời can trước giường
Nhục vua, đâu sợ chết
May sấm sét còn nương
Nhân thứ lòng minh triết
Non sông lại thái khương
Tro tàn khóc trước miếu
Sụt sùi chầu Vị Ương
Chức nhỏ khó bàn bạc
Già ốm lại tha phương
Bó tay lòng ấm ức
Lông cánh bực khôn giương
Hang hốc hơi thu quyện
Huệ biếc nhả thừa hương
Chi Thôi từ thưởng lộc
Như phủ rửa sông Thương
Vinh hiển ngang huân nghiệp
Năm tàn lạnh lẽo sương
Ta xem ông Phạm Lãi
Tài cách vốn phi thường
Chưa dẹp xong hung bạo
Nhường anh tuấn đảm đương

Nhớ xưa, mười bốn mười lăm,
Nơi trường bút mực xăm xăm bước vào.
Nguỵ, Thôi, đánh giá thật cao,
Bảo ta đâu có khác nào Ban, Dương.
Ý, từ bẩy tuổi cang cường,
Phượng Hoàng, mở miệng đã thường vịnh ngâm.
Chữ to, chín tuổi dự phần,
Văn thơ sắc thái khác văn thuở nào.
Rộng lòng, lượng rượu lại cao,
Ghét cay kẻ ác, lúc nào cũng ngay.
Bạn thời thơ ấu, đổi thay,
Kết thân cùng với những tay tuổi già.
Uống say, nhìn tám hướng xa,
Tầm thường, mọi vật sao mà mênh mông.
Đài Cô Tô, xuống phía đông,
Dong thuyền vượt biển quyết lòng ra khơi.
Đến nay còn hận xuốt đời,
Phù Tang, chẳng được đến chơi xứ người.
Phong lưu, Vương, Tạ, xa rồi,
Hạp Lư, gò mộ nay thời bỏ hoang.
Kiếm Trì, tường đá điêu tàn,
Trường Châu, sen, ấu, hương đang thơm nồng.
Xương Môn, hướng bắc cao trông,
Miếu Thanh soi bóng trên dòng nước trong.
Nhớ Ngô Thái Bá, thăm ông,
Việc xưa nhìn lại, hai dòng lệ tuôn.
Gối gươm, Câu Tiễn, nhớ luôn,
Tần Hoàng, sông Chiết, lại buồn cho ông.
Dấu dao cá hấp nghe không,
Quét đường, thấy ấn đeo hông, tức cười.
Trắng da, gái Việt nhất đời,
Giám Hồ, mát mẻ vào thời tháng Năm.
Diễm Khê, đẹp đẽ ghé thăm,
Muốn thôi, sao vẫn nhùng nhằng chưa quên.
Buồm về, Thiên Mụ ngay bên,
Giữa năm, Hương Cống thi miền quê xưa.
Khí ngang Khuất, Giả, đâu vừa,
Tào, Lưu, tường ấy thấy chưa cao gì.
Làm sai ý, hỏng kỳ thi,
Phủ đường Kinh doãn ra đi một mình.
Rong chơi Tề, Triệu, thoả tình,
Áo cừu, ngựa tốt, nghĩ mình cuồng ngông
Tùng Đài, xuân hát thoả lòng,
Thanh Khâu, săn bắn trong vòng mùa đông.
Trong rừng Tạo Lịch săn ưng,
Đuổi nai, Vân Tuyết, trên vùng núi cao.
Buông cương, bắn chẳng có sao,
Dương cung, thả nhẹ, ngỗng nào không rơi.
Ông Tô níu ngựa mỉm cười:
Tưởng như đang đứng bên người Cát Cương.
Sướng vui tám chín năm trường,
Phía tây, lại hướng Hàm Dương đi về.
Bạn cùng thi bá sành nghề,
Vương hầu, Hiền triết, rủ rê chơi cùng.
Áo dài, rượu quý, ngồi chung,
Quang Minh, phú được tâu cùng nhà vua.
Triệu vào, vua bỏ ăn trưa,
Công khanh gặp gỡ xe xua áo quần.
Ra về không nhận một ân,
Uống say chẳng thiết ẩn thân hay làm.
Áo điêu cũ đã rách màng,
Muối tiêu mái tóc, rượu đang ly đầy.
Lão già xóm Đỗ đổi thay,
Ngoại ô, bốn phía trồng đầy bạch dương.
Sống lâu, thôn xóm kính nhường,
Mỗi ngày, sống chết, thấy đương vội vàng.
Cửa son, mặc ý chiếm ngang,
Giết luôn ba họ, hoạ đang đến dần.
Ngựa ăn hết lúa đậu dân,
Gà vua, cũng phải nạp phần gạo kê.
Dân phiền, tổn phí mọi bề,
Tích xưa đã nói rõ về thịnh suy.
Loạn từ Hà Bắc khởi đi,
Núi Mân ở lại thời kỳ dài lâu.
Hai cung nghiêm ngặt bắt đầu,
Xa xăm vạn dặm ngóng nhau từng ngày.
Không Đồng sát khí mù bay,
Miền đông, Thiếu Hải, gió lay cờ vàng.
Truyền ngôi, Hạng Vũ đã làm,
Thân như Trác Lộc, coi hàng ngũ quân.
Thuý Hoa, Ngô Nhạc đóng gần,
Hăm he mãnh hổ thịt dần sói lang.
Vuốt nanh vồ trượt bẽ bàng,
Quân Hồ được thế, lại càng hung hăng.
Đại quân cực khổ ai bằng,
Điêu tàn như bệnh càng tăng mỗi ngày.
Làm quan vô dụng lúc này,
Lo và căm phẫn tim lay phập phồng.
Chín lăng bị đốt sạch không,
Vạn dân thương tích, trong lòng cảm thương.
Chiếu bồ, ta phục bất thường,
Lựa lời can gián bên giường tâu vua.
Nhục vua, có chết cũng vừa,
Bừng bừng tức giận, may chưa chém đầu.
Vua thường khoan thứ từ lâu,
Người dân lại được bắt đầu yên thân.
Miếu lăng tro bụi, khóc thầm,
Vị Ương, cay đắng đem thân vào chầu.
Tiểu thần thôi nói từ lâu,
Già và bệnh hoạn sống đâu quê người.
Uất không được nói ra lời,
Cột, chim không thể tung trời bay cao.
Gió thu, hang núi buồn sao,
Huệ xanh phảng phất, ai nào thiết đâu.
Chi Thôi, khen thưởng chẳng cầu,
Ngư ông rửa ráy nơi đầu Thương Lương.
Vinh hoa, tình đổi là thường,
Như năm đã hết đầy đuờng tuyết sương.
Thấy ông Phạm Lãi, thật thương,
Tài năng, phong cách khác thường người ta.
Quân hung nghịch, chửa dẹp mà,
Chờ mong anh tuấn đứng ra giúp đời...

Nhớ thuở tuổi niên thiếu,
Đi lại chốn văn chương.
Bọn các ông Thôi, Nguỵ,
Coi ta như Ban, Dương.
Bảy tuổi ý đã vững,
Mở miệng ca phượng hoàng.
Chín tuổi viết chữ lớn,
Hành văn có đặc trưng.
Tính phóng khoáng ưa rượu,
Lòng ghét thói lật lường.
Tránh xa bạn thuở nhỏ,
Kết bạn tóc nhuốm sương.
Uống say nhìn tám phía,
Đời tục sao mênh mang.
Đông đài Cô Tô tới,
Có chí vượt đại dương.
Tới nay còn ân hận,
Chẳng đến được Phù Tang.
Vương, Tạ phong lưu khuất,
Hạp Lư: nấm mồ hoang.
Thành Kiếm Trì xiêu vẹo,
Sen Trường Châu nức hương.
Bắc Xương Môn vòi vọi,
Toà Thanh Miếu lồng gương.
Nghĩ đến Ngô Thái Bá,
Việc cũ lệ hai hàng.
Gối kiếm, nhớ Câu Tiễn,
Qua sông tưởng Thuỷ Hoàng.
Nghe dao dấu bụng cá,
Cười ấn loè bên đường.
Đẹp tuyệt trần gái Việt,
Mát tháng năm, hồ Gương.
Diễm Khê nước non lạ,
Khi về còn vấn vương.
Cánh buồm lướt Thiên Mụ,
Vừa dịp kỳ thi hương.
Khí: Khuất, Giả ăn đứt,
Lòng: Tào, Lưu coi thường.
Giám khảo không vừa ý,
Âm thầm lánh sảnh đường.
Rong chơi vùng Tề, Triệu,
Ăn mặc thật ngang tàng.
Đài Tùng, mùa xuân vịnh,
Gò Thanh săn mùa đông.
Rừng Trám Đen thả cắt,
Đỉnh tuyết đuổi thú hoang.
Phi ngựa, buông cương bắn,
Tên vèo: chết thu thương.
Tô hầu vịn yên khoái,
Tưởng như giắt Cát Cường.
Tám chín năm thoả ý,
Phía tây tới Hàm Dương.
Thưởng văn toàn tay giỏi,
Giao du cùng hầu vương.
Áo dài dự lễ lớn,
Dâng phú điện Minh Quang.
Vua quên bữa cho gọi,
Cùng các quan xênh xang.
Lúc rời hai tay trắng,
Say vùi, mặc hành, tàng!
Áo cừu nào lành mãi,
Rượu hoài tóc điểm sương.
Đỗ Khúc nay khác trước,
Bốn bên đầy bạch dương.
Ở lâu hàng xóm trọng,
Sống, chết ngày hoang mang.
Cửa son cứ dành giật,
Cả họ mắc tai ương.
Ngựa vua ngốn thóc đậu,
Gà quan xơi đạo lương.
Nêu một rõ trăm tật,
Ôn xưa hiểu hưng vong.
Hà Bắc nổi gió bụi,
Mân Sơn lánh khỏi vòng.
Hai cung đều nghiêm cấm,
Vạn dặm cùng ngóng trông.
Không Đồng khí độc bốc,
Thiếu Hải cỏ uá vàng.
Hạ Vũ truyền ngôi báu,
Trác lộc, dự chiến trướng.
Cờ lọng che rợp núi,
Hổ báo nuốt sài lang.
Nanh vuốt vồ mồi hụt,
Rợ Hồ càng ngược ngang.
Quân ta đã kiệt sức,
Điêu tàn bệnh thấu xương.
Làm quan tất phò chúa,
Lo, giận lòng bừng bừng.
Trên e chín miếu trụi,
Dưới nghĩ vạn dân thương.
Lúc đó quì trên chiếu,
Can gián tận ngai vàng.
Vua nhục, há sợ chết,
Nổi giận, thoát tai ương.
Chí tôn vốn rộng lượng,
Làng nước lại khang trang.
Điêu tàn khóc xã tắc,
Sụt sùi chầu Vị Ương.
Phận hèn hết đường nói,
Thân lão lại lang thang.
Tâm can không thể lộ,
Lông cánh hết dọc ngang.
Gió thu lùa hang vắng,
Huệ xanh nhỏ chút hương.
Thưởng công: Chi Thôi tránh,
Lão chài rửa sông Thương.
Vinh quang đạt sự nghiệp,
Đối xử thành lạnh lùng.
Ta coi ông Phạm Lãi,
Tài đức thật phi thường.
Bọn giặc chưa dẹp được,
Thôi chờ bậc ngoan cường!

Xa xưa mười bốn mười lăm tuổi
Đã lại qua trong giới văn chương
Tiên sinh Thôi, Thượng gặp thường
Ví ta hai họ Ban, Dương ngang tài
Bảy tuổi thì thi tài đã khoẻ
Mở miệng thành bài tả phượng hoàng
Chín niên chữ lớn viết xong
Nhiều tờ được cất bên trong túi đầy
Tính tình rộng nhưng hay ham rượu
Ghét kẻ gian, lòng dạ cương cường
Bạn bè thời nhỏ lánh đường
Kết giao với hạng tóc sương đã già
Uống say nhìn ra xa tám hướng
Thấy thế gian hình tượng bao la
Miền đông thăm gác Cô Tô
Đã mua sắm đủ những đồ ra khơi
Đến nay vẫn còn hơi ân hận
Chưa tới nơi cùng tận Phù Tang
Giàu sang đã quá Tạ, Vương
Hạp Lư cổ mộ gò hoang xanh rì
Tường đá ở Kiếm Trì nghiêng đổ
Vườn Trường Châu sen ấu còn thơm
Lầu cao phía bắc Xương Môn
Bóng soi Thanh Miếu in trên ao hồ
Mỗi khi thăm miếu Ngô Thái Bá
Lại chạnh lòng thương nhớ lệ rơi
Gối gươm Câu Tiễn tưởng hoài
Chiết giang qua bến nhớ oai Tần hoàng
Nghe truyện dao giấu trong bụng cá
Lại mỉm cười truyện gã quan ngông
Giám hồ nước mát tháng năm
Các cô gái Việt trắng ngần làn da
Đẹp khác thường cảnh xa suối Diễm
Muốn quên đi là chuyện khó làm
Tiện buồm Thiên Mụ ghé thăm
Gặp khoa hương cống đúng năm quê nhà
Luỹ chí khí vượt xa Khuất Giả
Tường Tào Lưu thấp nhỏ xá chi
Làm bài ngang ngược hỏng thi
Giã từ quan doãn ra đi không lời
Lại tiếp tục rong chơi Tề Triệu
Ngựa, áo lông khá điệu nhưng thanh
Mùa xuân ca hát đài Tùng
Mùa đông săn bắn gò Thanh tưng bừng
Sai bảo chim ó rừng Tạo Lịch
Bắt thú trên Vân Tuyết sườn nương
Bắn chim đang lượn buông cương
Tay vươn lên bắn, chim thương rơi liền
Tô Dự theo sát yên khen ngợi
Bỗng cảm như hình gợi Cát Cường
Chín năm thoải mái chơi rong
Phương tây đi tới Hàm Dương thi đàn
Trao đổi thơ với hàng thi bá
Giao du còn với cả hiền vương
Xênh xang áo thụng hội trường
Phú dâng nơi điện Minh Quang vua vời
Vua bỏ ăn gọi vào bệ kiến
Các quan đều hiện diện tới xem
Ra về không nhận được ân
Uống say đau đớn, làm quan hỏng rồi
Áo lông điêu mặc hoài cũng rách
Tóc hoa râm bên tách rượu đầy
Người già xóm Đỗ đổi thay
Ngoại ô bốn phía mọc đầy cây dương
Sống lâu năm được hàng xóm nể
Hàng ngày nhìn thấy lẽ sống còn
Quan quyền mặc sức rút bòn
Trước sau nhận lãnh tai ương cả nhà
Ngựa nhà vua ăn đà hết đậu
Gà nhà quan mổ gạo sạch trơn
Mới là một góc ưu phiền
Dẫn xưa cổ tích dính liền hưng vong
Đất Hà Bắc nổi cơn gió bụi
Vua chạy dài qua ngả núi Mân
Hai cung ban lệnh giới nghiêm
Xa xôi vạn lý đôi bên ngóng hoài
Núi Không Đồng đen trời sát khí
Thiếu Hải bờ cờ xí hoe vàng
Theo gương vua Vũ truyền vương
Thân chinh Trác Lộc dẹp phường Hung nô
Cờ thuý hoa phủ che Ngô Nhạc
Bọn sói lang bị cọp ăn tươi
Một khi vồ chẳng trúng mồi
Giặc Hồ thoát chết tức thời hung hăng
Đại quân triều chưa giành chiến thắng
Đã xác xơ vì bệnh nặng nề
Nghĩ mình đang Tả thập di
Nên trong lòng dấy nỗi bi ưu phiền
Trên cảm miếu hoàng thiên cháy rụi
Dưới thương dân lụi đụi cơ hàn
Thanh bồ chiếu cỏ vái van
Bên giường vua hiến lời can vụng về
Vua nổi giận, không hề sợ chết
Cũng may không bị giết tức thì
Đức vua thánh triết nhân từ
Nước non lại được từ từ an khang
Đứng khóc trong tro tàn lăng miếu
Chầu Vị Ương mà mũi cay cay
Chức quan đã biếm từ nay
Thân già lại bệnh bị đày phương xa
Lòng uất ức nói ra không hết
Lông cánh tàn chỉ lết là là
Gió thu khuấy động hang xa
Hương thơm huệ biếc toả ra bời bời
Nhận thưởng công Chi Thôi trốn tránh
Bác chài nhàn rửa nhánh sông Thương
Công lao, vinh hiển đối thường
Cuối năm sa đậm khói sương tràn trề
Ta xem người xưa Chi Di Tử
Nhiều tài năng khác hẳn người thường
Dẹp quân phản loạn chưa xong
Hãy nhường hào kiệt có đường nhảy bay.