Sự tích con thạch sùng

Thạch Sùng

Truyện ngày xưa kể lại
Có một cặp vợ chồng
Ở túp lều gần chợ
Xin ăn, tên Thạch Sùng

Tuy đầu đường xó chợ
Hắn có chí kinh doanh
Lại có nhiều thủ đoạn
Giống như hạng lưu manh

Thạch Sùng rất tằn tiện
Xin ăn đã lâu ngày
Cứ lần hồi góp nhặt
Tiền vốn ngày một dày

Hắn chôn tiền một góc
Vẫn giả bộ đói nghèo
Cứ làm nghề hành khất
Chui rúc trong xóm liều

Một hôm hắn hành khất
Lúc khuya trở lại nhà
Thấy hai trâu lội nước
Húc chí tử nhau ra

Đoán điềm trời mưa lũ
Sẽ thất bát mùa màng
Đào tất tiền đong gạo
Chờ đợi thời cơ vàng

Quả nhiên vào tháng tám
Trận lũ lụt xảy ra
Nước dâng lên kinh khủng
Cuốn trôi cả cửa nhà

Thạch Sùng lên hang sống
Chuyển thóc gạo theo đi
Do chuyển lên từ sớm
Lũ hắn chẳng việc gì

Dân tình trong khốn khổ
Nạn đói khắp mọi nơi
Gạo không ngừng tăng giá
Tăng từ một thành mười

Rồi thành trăm, ngàn, vạn
Mà ai có bán đâu
Thạch Sùng chờ lúc đó
Là lúc hắn làm giàu

Nhiều nhà giàu phải đổi
Cho hắn cả thỏi vàng
Mới được một đấu gạo
Hắn vừa tham lại gian

Có nhiều tiền làm vốn
Nghề bị gậy hắn thôi
Lấy tiền cho vay lãi
Vốn một đẻ lời mười

Chẳng bao lâu như thế
Thạch Sùng thành phú ông
Tậu trâu, bò, ruộng đất
Đất ngày một mênh mông

Hắn còn nhiều mánh khoé
Kiếm tiền đủ chiêu trò
Nào thu mua lúa rẻ
Còn buôn nhỏ bán to

Hắn đóng thuyền ra biển
Buôn bán khắp mọi nơi
Lại thông lưng bọn cướp
Làm phi vụ kiếm lời

Sau mười năm như thế
Thành cự phú một miền
Vàng bạc và châu báu
Cứ thế cứ nhân lên

Có nhiều tiền, họ Thạch
Địa vị kiếm nhanh không
Hắn dâng vua vàng ngọc
Được phong tước Quận công

Hắn ra kinh thành ở
Xây phủ đệ nguy nga
Có nàng hầu vợ lẽ
Sống hết sức xa hoa

Vợ con hắn ăn mặc
Nào gấm vóc lụa là
Hắn ăn chơi xa xỉ
Đám quan lại thua xa

Hồi đó em hoàng hậu
Họ Vương ở kinh kì
Nhiều vàng bạc châu báu
Y chẳng thiếu thứ chi

Tiếng ăn chơi xa xỉ
Nào đâu kém Thạch Sùng
Một hôm họ gặp mặt
Trong tiệc đủ vương công

Trước đại thần, vương tử
Cuộc khoe của bắt đầu
Họ Vương và họ Thạch
Tranh miệng khoe mình giàu

Họ Vương kia liền nói:
“Đám nô tỳ nhà ta
Toàn mặc đồ tơ lụa
Cả kho vải may ra

Mới đủ may quần áo
Vào mỗi dịp đầu năm”
Thấy Vương kia khoe của
Thạch Sùng mới đáp rằng:

“Nô tỳ tôi nhiều lắm
Chỉ nói riêng khoản ăn
Lúa gạo của cả huyện
Mới đủ cho chúng ăn”

Họ Vương liền khoe tiếp:
“Bếp nhà ta dùng đường
Để thay cho củi đốt”
Nhưng lại nghe Thạch Sùng

Cướp lời Vương khoe tiếp:
“Sưởi các phòng mùa đông
Chúng tôi dùng nến đốt
Mỗi ngày hết mấy hòm”

Nghe Thạch, Vương hai họ
Khoe của chẳng nhường nhau
Một vị quan lúc đó
Liền dàn xếp như sau:

“Hai ngài cãi nhau thế
Chẳng ích chi lúc này
Cần phải có chứng cớ
Trưng của cải ra đây

Vào một hôm nào đó
Trưng của trước bá quan
Vị nào thua phải nộp
Bên thắng mười thúng vàng

Trước bá quan văn võ
Chúng tôi làm chứng cho”
Nhận lời Vương cùng Thạch
Đặt lịch chọn ngày giờ

Trước hôm đấu hoàng hậu
Lo em mình bị thua
Phái hoạn quan mưu sĩ
Đi theo Vương bấy giờ

Đúng đến ngày đấu của
Có văn võ đại thần
Đến tham gia làm chứng
Giữa Vương và Thạch Sùng

Hai bên ký giao ước
Vương là người mở màn
Toàn bộ trong dinh thự
Lấy lụa căng màn trần

Thạch Sùng liền lấy gấm
Căng trần trướng cửa nhà
Vương sai người lợp nóc
Thuỷ tinh thay ngói ta

Khiến phủ đệ của hắn
Sáng choang như ngọc ngay
Thạch Sùng lấy ngọc thạch
Đem lát sân lúc này

Mọi người đều tấm tắc
Khen ngợi sân Thạch Sùng
Cuộc thi của tiếp tục
Tưởng như chẳng thể dừng

Thạch nhìn Vương lại hỏi:
“Ngươi có san hô chăng?”
Đem san hô dăm thước
Vương mới hỏi Thạch rằng:

“Ngươi nói ngươi nhiều của
Sừng tê giác có không?”
Thạch bĩu môi ra hiệu
Gã quản gia vào phòng

Bưng ra bộ ấm chén
Được làm bằng sừng tê
Nạm thêm nhiều ngọc quý
Ai nhìn cũng phải mê

Hai người khoe của tiếp
Chẳng ai chịu thua ai
Khoe của ngon vật lạ
Đồ quý hiếm trên đời

Thạch rằng: “Thiên lý mã
Bên Tây Trúc ta mua
Mỗi ngày chạy ngàn dặm
Mọi người hãy coi qua”

Các đại thần xúm xít
Tán tụng con ngựa này
Vương liền mời quan khách
Về thăm vườn mình ngay

“Mọi người hãy thưởng thức
Con hươu có hai đầu”
Thấy con vật kỳ lạ
Thạch yên lặng hồi lâu

Tưởng Thạch hết vật quý
Mọi người còn xôn xao
Thạch lấy ra trong túi
Một viên ngọc nói vào:

“Ta có một viên ngọc
Chỉ có một không hai
Nóng đeo vào thì mát
Rét đeo ấm mới tài”

Vương bắt đầu bối rối
Toan mượn chị ngọc châu
Là viên ngọc như ý
Muốn mang ra đối đầu

Tên hoạn quan ngồi cạnh
Nói nhỏ vào tai Vương
Vương liền đổi ngay ý
Quay sang hỏi Thạch Sùng:

“Nhà ngươi tuy giàu có
Có đầy, đủ lại chưa
Ta cho rằng ngươi thiếu
Nhiều đồ vật dễ mua”

Thạch đang cơn đắc ý:
“Nhà ta chẳng thiếu chi
Ngươi chỉ vật ta thiếu
Thì cứ thế này đi

Vàng mười thúng chẳng kể
Ta nhượng tất gia tài
Bằng không ngươi cũng vậy
Nhượng ta tất gia tài”

Lúc kiêu căng cực điểm
Thạch, Vương cùng ký vào
Được mọi người làm chứng
Bản thoả thuận đổi trao

Ký xong Vương bảo hắn:
“Mẻ kho nhà ngươi đâu?
Đồ gì ngươi cũng có
Nào hãy mang ra mau”

Thạch Sùng nghe đến đó
Tưởng sét đánh ngang đầu
Mẻ kho thì hắn biết
Nồi đất mẻ chứ đâu

Thuở hàn vi ngày trước
Hắn nhặt cái thứ này
Lượm ở trong đống rác
Về kho cá mỗi ngày

Đã từ lâu, lâu lắm
Hắn quẳng nó đi đâu
Thứ đồ dùng hèn hạ
Hắn để chi trong đầu

Nhà toàn đồ vàng bạc
Tệ nhất bằng đồng thau
Cái mẻ kho đồ đất
Giờ hắn biết tìm đâu

Hắn cho người lục lọi
Đào bới lục tung đồ
Từ ngoài vườn, xó bếp
Mà nào thấy mẻ kho

Đợi lúc lâu chẳng thấy
Mẻ kho của Thạch Sùng
Người làm chứng tuyên bố
Thắng cuộc là họ Vương

Thua một vố đau điếng
Thạch khánh kiệt gia tài
Vợ con, nô bộc hắn
Cũng theo Vương lúc này

Hắn ngẩn ngơ tặc lưỡi
Tiếc cơ nghiệp bấy lâu
Giờ lại hoàn tay trắng
Khó chấp nhận thương đau

Hắn ngồi hoài một chỗ
Chẳng ngủ cũng chẳng ăn
Được mươi ngày thì chết
Hoá thành con thằn lằn

Con thạch sùng bé nhỏ
Vẫn thường bò trần nhà
Thi thoảng thấy tặc lưỡi
Do tiếc của mà ra.