Phụng tặng Vi tả thừa trượng nhị thập nhị vận 奉贈韋左丞丈二十二韻 • Hai mươi hai vần dâng tặng quan tả thừa họ Vi

Khố lụa chẳng chết đói
Mũ nho thường tội thân
Cụ hãy lắng nghe thử
Hèn mọn xin phân trần
Phủ tôi lúc trẻ tuổi
Sớm dự khoa thi xuân
Sách đọc vỡ muôn quyển
Hạ bút như có thần
Thơ sánh sức Tào Thực
Phú ngang tài Tử Vân
Lý Ung tìm biết mặt
Vương Hãn muốn cầu thân
Tài mình tưởng chẳng mấy
Sẽ nắm quyền trị dân
Giúp vua vượt Nghiêu Thuấn
Lại cho phong tục thuần
Hát rong phải lánh đời ?
Nguyền xưa dẫu lỗi dần
Cưỡi lừa mười ba năm
Đất kinh tìm kiếm ăn
Nhà giàu sớm gõ cửa
Ngựa béo chiều theo chân
Rượu thừa, miếng chả nguội
Nuốt tủi đã bao lần ?
Nhà vua vừa cho đòi
Bay nhảy chắc có phần
Mây xanh, cánh bỗng rã
Vũng cạn, vẩy đành quằn
Rất biết cụ thực bụng
Rất cảm cụ ân cần
Câu hay thường đọc lại
Trước mặt các triều thần
Lòng mừng riêng khấp khởi
Cảnh nghèo bao khó khăn
Chạy kể đã vất vả
Lòng dẫu không ăn năn
Nay định tìm vào bể
Sẽ ra ngay khỏi Tần
Núi Chung còn tiếc rẻ
Bến Vị tạm lần chần
Bữa ăn mong trả nghĩa
Huống nữa là ân nhân
Muôn dặm sóng mông mênh
Âu trắng ai dễ gần ?

Khố lụa chẳng chết đói,
Mũ nho nhiều thiệt thân.
Cụ lớn thử lắng nghe,
Kẻ hèn xin tỏ phân:
Phủ xưa lúc trẻ tuổi,
Sớm làm khách Trường An.
Đọc sách vỡ muôn quyển,
Hạt bút như có thần.
Phú ước Dương Hùng sánh,
Thơ xem Tử Kiến gần.
Lý Ung cầu biết mặt,
Vương Hãn muốn làm thân.
Tự cho mình khá trỗi,
Ngôi cao liền có phần.
Giúp vua vượt Nghiêu Thuấn,
Dựng lại phong tục thuần.
Ý ấy đành tiên tan,
Hát rong giữa bụi trần.
Cưỡi lừa mười ba năm,
Đất Kinh tìm miếng ăn.
Sớm đến cửa giàu gõ,
Chiều theo bụi ngựa lần.
Rượu thừa cùng chả nguội,
Đến đâu cũng tủi thầm.
Nhà vua vừa cho vời,
Tưởng được dịp tiến thân.
Từng xanh bỗng rã cánh,
Vũng cạn hết tung tăng.
Rất biết cụ chân thật,
Rất ngượng cụ ân cần.
Từng phen giữa các quan,
Đem tán thơ hay ầm.
Cống công mừng có mừng,
Nguyên Hiến bần vẫn bần.
Có đâu lòng bứt rứt,
Chỉ phải chạy loăng quăng.
Nay muốn ra miền biển,
Rồi đây bỏ đất Tần.
Non Chung còn bịn rịn,
Bến Vị mãi tần ngần.
Bát cơm mong trả nghĩa,
Huống rứt tình đại thần.
Âu trắng hút trong sóng,
Muôn dặm đố ai kìm?

Quần là nào chết đói,
Mũ khổng luỵ phiền thân.
Cụ lắng nghe cho nhé,
Kẻ hèn xin kể dần.
Phủ tôi thời tuổi trẻ,
Sĩ tử sớm chen chân.
Sách đọc cả muôn quyển,
Bút sa như có thần.
Phú Dương Hùng sánh kịp,
Thơ Tử Kiến ngang vần.
Bác Lý mong quen mặt,
Vương Hàn ước được gần.
Tự cho nên xuất xử,
Rường cột, quyết ra thân.
Giúp chúa hơn Nghiêu Thuấn,
Làm cho phong tục thuần.
Mộng này đành vỡ nát,
Hát dạo, chẳng trầm luân.
Mười mấy năm lừa cỡi,
Chốn hoa lệ kiếm ăn.
Sáng, nhà giàu gõ cửa,
Chiều, ngựa béo theo chân.
Rượu cặn cùng nem lạnh,
Đâu, đều khổ vạn phần.
Bỗng vua có lệnh triệu,
Chợt muốn nhập phong vân.
Trời mịt mù sa cánh,
Loay hoay, chẳng vẫy vần.
Quí ông người có hậu,
Hiểu cụ tấm lòng chân.
Mỗi lúc trăm quan gặp,
Thơ hay ngâm mấy vần.
Trộm vui như Cống Vũ,
Chẳng chịu cảnh Nguyên bần.
Đâu ngỡ lòng ray rức,
Chỉ là rộn bước chân.
Muốn về đông tới biển,
Tây lập tức rời Tần.
Luyến tiếc Chung Nam mãi,
Trong nhìn bến Vị Tân.
Bữa cơm mong báo đáp,
Huống xót bậc cao thần.
Âu trắng mờ xa thẳm,
Dặm muôn ai dưỡng thuần.

Quần tơ, chẳng chết đói đâu,
Mũ nho bị ngộ nhận lâu về mình.
Cụ, xin hãy cứ lặng thinh,
Hèn này xin được tường trình trước sau:
Phủ này, còn trẻ kém đâu,
Chọn vào khách nước, mái đầu còn xanh.
Sách xem vạn quyển đã rành,
Bút cầm như có thần linh ngồi cùng.
Phú, làm sánh với Dương Hùng,
Thơ làm, Tào Thực cùng chung chỗ ngồi.
Lý Ung muốn biết mặt tôi,
Vương Hàn nguyện chọn nhà nơi ở gần.
Tưởng rằng ngửa mặt bước chân,
Bến sâu đường hiểm thâu dần vào tay.
Vua hơn Nghiêu, Thuấn, mong thay,
Trở về phong tục những ngày thuần lương.
Ý này rốt cuộc thảm thương,
Hát ca, trôi nổi, chính trường vẫn chưa.
Mười ba năm mãi cưỡi lừa,
Kinh đô, ăn chịu giữa mùa xuân tươi.
Sáng đi gõ cửa nhà người,
Chiều về, ngựa béo theo đuôi bụi mù.
Rượu thừa, chả lạnh còn dư,
Đắng cay, buồn tủi hầu như tận cùng.
Nhà vua chợt gọi vào cung,
Bỗng nhiên cũng muốn ra cùng người ta.
Chim bay xệ cánh trời xa,
Cá nào bị đạp vẩy mà không văng.
Cụ thường đôn hậu ai bằng,
Thật là xấu hổ, cụ hằng quan tâm.
Trước quan có tới cả trăm,
Nhiều lần trích đọc thơ văn mới làm.
Thấy gương Cống Vũ mà ham,
Nhưng theo Nguyên Hiến khó kham nghèo hèn.
Tại sao?... cơn giận dâng lên,
Chạy lui chạy tới, càng thêm đau buồn.
Hướng đông ra biển dong buồm,
Hướng tây cách biệt, bỏ luôn đất Tần.
Chung Nam yêu mến xa dần,
Ngoảnh đầu, bến Vị trong ngần còn đâu.
Bát cơm, nghĩ báo ơn sâu,
Đại thần, từ biệt trong đầu nhớ luôn.
Chim âu bay đã ngút nguồn,
Nào ai bắt lại tập luôn cho thuần?!...

Khố gấm chẳng chết đói,
Mũ nho làm tội thân.
Xin ngài nghe cho kỹ,
Kẻ hèn được phân trần.
Phủ này, lúc còn nhỏ,
Quốc tử sớm dự phần.
Đọc sách thông vạn quyển,
Bút viết như có thần.
Phú, Dương Hùng địch nổi,
Thơ, Tử Kiến cầu thân.
Lý Ung mong gặp mặt,
Vương Hàn xin ở gần.
Nghĩ mình sẽ nổi tiếng,
Danh vọng sẽ vững chân.
Giúp vua vượt Nghiêu Thuấn,
Làm cho phong tục thuần.
Nhưng mộng đành tan vỡ,
Không quan cũng chẳng dân.
Lừa mười ba năm cưỡi,
Kinh đô kiếm ăn lần.
Nhà giàu sớm gõ cửa,
Quan lớn chiều theo chân.
Rượu thừa với chả nguội,
Bao tủi cực âm thầm.
Bỗng được vua vời đến,
Tưởng phút vinh quang gần.
Vực cạn, vi cá mắc,
Trời xanh, cánh chim tàn.
May được ngài ưu ái,
Tấm lòng thật ân cần.
Câu thơ thường đem đọc,
Trước đông đủ các quan.
Cống Vũ, tốt sánh tựa,
Nguyên Hiến, nghèo khó cam.
Biết đâu lòng rười rượi,
Mỗi bước ruột nát tan.
Phía đông định tới bể,
Phương tây, quay về Tần.
Núi Chung còn luyến tiếc,
Sông Vị vẫn ân cần.
Nguyện trả ơn từng bữa,
Huống chi bậc đại thần.
Âu trắng vùng sóng thẳm,
Vạn dặm ai cản chân.

Bọn khố lụa không hề chết đói
Đội mũ Nho không khỏi luỵ thân
Xin ngài hãy thử lắng tâm
Kẻ hèn phân tích dần dần ngài xem
Ngày Phủ tôi hãy còn ít tuổi
Sớm dự hàng tiêu biểu quốc tân
Đã xem nát vạn quyển văn
Mỗi khi xuống bút có thần khí bay
Sánh Dương Hùng ngang tài làm phú
Làm thơ hay Tử Kiến ở gần
Lý Ung mong gặp một lần
Vương Hàn ước muốn được làm lân gia
Những tưởng mình tài ba vượt trội
Nắm giữ công việc tối trọng cao
Thịnh thời Nghiêu Thuấn phải chào
Làm cho phong tục thanh tao tốt lành
Than ôi mộng ước đành tan nát
Không ẩn cư, đi hát nghêu ngao
Cưỡi lừa hơn chục năm nghèo
Kinh hoa đô hội, gieo neo ở nhờ
Sáng gõ cửa nhà giàu sầu héo
Chiều theo sau ngựa béo bụi mù
Ăn chả nguội, uống rượu thừa
Đến đâu cũng ẩn buồn và đắng cay
Vua cho vời nhân kỳ thi mở
Bỗng cũng thừa cơ để tiến thân
Nhưng chim rũ cánh trời xanh
Cá đà bị kẹt khôn quành được vây
Rất hổ thẹn được ngài chiếu cố
Biết rõ lòng chân thật của ngài
Mỗi khi đông đảo đồng liêu
Ngài thường ngâm đọc các bài vừa đăng
Trộm bắt chước cái mừng họ Cống
Nhưng nghèo như Nguyên Hiến không cam
Nên lòng bứt rứt loanh quanh
Cuộc đời xuôi ngược bước chân ngập ngừng
Nay muốn đi về đông nhập biển
Lại hướng tây ra khỏi đất Tần
Còn lưu luyến núi Chung Nam
Quay đầu nhìn bến nước trong Vị hà
Một chén cơm cũng là ơn nghĩa
Huống chi nay từ giã đại thần
Hải âu vỗ cánh một lần
Nơi xa vạn dặm, ai cầm được chăng?