Ký đề giang ngoại thảo đường 寄題江外草堂 • Gửi đề thảo đường ở ngoài sông

Ta sinh vốn tính trời phóng đản
Muốn ngoài vòng, thanh thản tự nhiên.
Ưa gió trúc, thích hơi men,
Ở thì chọn chốn lâm tuyền làm vui.
Gặp đời loạn về nơi đất Thục,
Gượng đau buồn sai giục dọn qua.
Sửa sang một mẫu vườn nhà,
Xung quanh đất rộng còn là liên miên.
Bắt đầu từ Thượng Nguyên mở dựng,
Mãi đến năm Bảo Ứng vừa xong.
Dám đâu xa xỉ viển vông,
Chẳng qua bền vững dễ trông được rồi.
Nhà cao thấp tuỳ nơi cất đặt,
Rộng thênh thang quay mặt ra sông.
Đôi khi mấy bạn đồng lòng,
Thả thuyền câu cá giữa dòng thảnh thơi.
Đời gươm giáo chưa ngơi xô xát,
Riêng mình mình ngủ hát sao yên.
Giao long lẩn lút bao miền,
Cánh chim hoàng hộc bay xen tận giời.
Nghĩ sau trước mấy người hiểu đạt,
Há chịu đau ngoại vật buộc ràng.
Vì mình gàn dở ương ngang,
Không lo tính trước tìm đường lánh xa.
Nay dắt díu vợ già đến đó,
Trải khói sương trăng gió đê mê.
Việc đời đã chẳng cầu chi,
U trinh mong trọn đôi bề thì hơn.
Thường nhớ tới tùng con bốn gốc,
Cỏ chịt chằng quanh mọc phủ bao.
Vóc sương khôn lẽ lớn cao,
Để cho làng xóm ra vào luống thương.

Trời cho ta tính tình thông thoáng
Muốn lánh cuộc đời, sống tự nhiên
Nghe gió trúc reo, vui chén rượu
Chọn nơi ở phải chốn lâm tuyền.
Gặp thời loạn lạc lui về Thục
Nằm mặc đớn đau, cũng tạm yên.
Dọn dẹp mẫu vườn đầy cỏ lát
Xung quanh còn đất rộng liên miên.
Mãi năm Bảo Ứng vừa xong việc
dù đã bắt đầu lúc Thượng Nguyên.
Nào dám đắp xây cho tráng lệ
Miễn sao vững chắc được lâu bền.
Nhà làm cao thấp tùy nền đất
Khoảng khoát mặt sông gió thổi xuyên.
Chỉ có bạn bè thông cảm hiểu
Cùng ngồi câu cá, thả rong thuyền.
Chiến chinh còn đó, bao giờ dứt
Mình hát ca vui, giấc ngủ yên.
Hoàng hộc bay cao, trời chất ngất
Giao long vùng vẫy biết bao miền.
Xưa nay chí khí người thành đạt
há để việc đời trói chịu yên?
Tư chất mình gàn thêm cổ lổ
Hối không lo liệu sớm xuôi êm.
Bỗng dìu dắt vợ già, con trẻ
gió gội, khói xông, lội khắp miền.
Bao việc đời không hề cố định
Cốt sao mình nhã nhặn trung kiên.
Nhớ tùng bốn gốc trồng còn nhỏ
Cỏ quấn chịt chằng bóng đỗ nghiêng
Cành vóc sương không cao lớn được
Khiến cho hàng xóm xót triền miên.

Bình sinh tính phóng đản,
Thích ẩn chốn thiên nhiên.
Nhà phải gần rừng suối,
Gío, tre, rượu lại ghiền.
Loạn ly dạt bến Thục,
Nằm bệnh cần nhà riêng.
Lau lách dọn hơn mẫu,
Đất dài nối phẳng liền.
Thượng Nguyên, năm khởi cất,
Bảo Ứng, việc vừa yên.
Nhà, kiểng không cầu đẹp,
Tự hay kiểu dáng bền.
Sảnh, đài theo thế đất,
Nước biếc chảy qua hiên.
Thoảng mấy tay thuyền cá,
Gặp nhau, nhóm bạn hiền.
Chiến tranh chưa dứt được,
Há ngủ, say triền miên.
Hoàng hộc trời xanh lượn,
Động hang giao đổi liền.
Xưa nay hiền triết đạt,
Ngoại vật chẳng cần duyên.
Hối hận cho ngày trước,
Nghĩ ngu, lại võ biền.
Vợ già bồng trống chạy,
Khói gió trải sầu miên.
Chuyện cũ mãi đâu thế,
U, trinh cả thảy hiền.
Nhớ tùng bốn gốc nhỏ,
Hẳn cỏ dại xanh viền,
Eò uột lớn không được,
Xóm làng xót chẳng yên.

Ta sinh, phóng khoáng tính trời,
Vì ưa thanh nhã, thích đời tự nhiên.
Rượu mê, gió trúc cũng ghiền,
Ở thì chọn chỗ rừng liền suối sâu.
Loạn ly, sông Thục ở lâu,
Ốm đau, chỉ việc nằm, sau cũng lành.
Lúc đầu, dẹp mẫu cỏ tranh,
Đất đai rộng rãi, trông thành mênh mông.
Thượng Nguyên năm ấy khởi công,
Đến năm Bảo Ứng mới ngừng được tay.
Đẹp sang, chẳng dám đựng xây,
Chỉ mong sao được nơi đây vững bền.
Nhà, sân nhiều bậc bước lên,
Đất nhiều, sông mát ở bên ngay nhà.
Có khi họp bạn gần xa,
Dong thuyền câu cá la đà trên sông.
Binh đao cũng chửa có xong,
Há say, ca hát, yên lòng ngủ sao.
Hang, rồng chưa có chốn nào,
Hộc vàng bay xát trời cao xanh rì.
Xưa nay, sĩ khí nam nhi,
Không cho ngoại vật vướng gì đến thân.
Nghĩ mình tư chất ngu đần,
Hối không biết tính xa gần trước sau.
Vợ già, vội kéo đi mau,
Trải bao mưa gió đớn đau buồn phiền.
Việc đời đâu có đứng yên,
Kiên trinh, u nhã, trước tiên giữ tròn.
Còn hay nhớ bốn thông con,
Cỏ thường chằng chịt vây tròn chung quanh.
Vóc sương không thể lớn nhanh,
Khiến cho lối xóm thương đành xót xa...

Trời sinh tính phóng khoáng,
Muốn có cuộc đời nhàn.
Thích rượu cùng gió trúc,
Ở tại nơi lâm tuyền.
Vì loạn chạy vào Thục,
Cam phận thôi cho quen.
Phát cỏ cỡ một mẫu,
Dù đất hoang cả miền.
Năm Bảo Ứng hoàn tất,
Tuy khởi từ Thượng Nguyên.
Đâu dám cầu hoa mĩ,
Mong sao ở được bền.
Nhà tuỳ đất cao thấp,
Con sông ngay mặt tiền.
Chỉ có những bạn quý,
Cùng nhau thả con thuyền.
Chiến tranh chưa chấm dứt,
Ca với ngủ sao yên.
Thuồng luồng không hang ổ,
Chim ó giữa thanh thiên.
Xưa nay người đắc chí,
Ngoại vật chẳng gây phiền.
Tư chất mình đần độn,
Hối hận chẳng liệu tiên.
Giắt díu vợ con chạy,
Lăn vào đám lửa tên.
Việc đời hay thay đổi,
Cốt sao giữ thanh, kiên.
Nhớ bốn gốc tùng nhỏ,
Chằng chịt đám cỏ tiên.
Vóc dáng không lớn nổi,
Khiến mủi lòng nhà bên!

Ta sinh ra vốn đà phóng khoáng
Thích an nhàn, xa lánh bon chen
Ham trà rượu và thiên nhiên
Chọn nhà tất phải gần bên suối rừng
Chạy loạn lạc nên ngừng sông Thục
Đặng bệnh nằm cũng được dễ dàng
Ban đầu phát một mẫu rừng
Đất hoang còn rộng tưởng chừng miên man
Từ Thượng nguyên năm đầu khởi sự
Đến cuối năm Bảo ứng thì ngừng
Dám đâu tốt đẹp mới ưng
Chỉ cần vững chắc là mừng thế thôi
Cất nhà, sàn tuỳ theo thế đất
Sàn cao nhìn ra mặt sông trong
Chỉ mời các bạn tâm đồng
Đôi khi hứng thú còn rong chơi thuyền
Nay chinh chiến còn nguyên bi đát
Nỡ rượu say, ca hát, ngủ yên?
Hang thuồng luồng không rõ miền
Hộc vàng khuất bóng trên nền trời xanh
Xưa tới nay người mang chí khí
Sự vật không lôi kéo bên ngoài
Nhìn mình thô lỗ, ngu hoài
Nay đà hối hận không tài lo toan
Khi không dắt bầu đoàn tới Thục
Trải qua bao gai góc thảm sầu
Dấu chân không dám dừng lâu
Trinh nguyên u tịch mong cầu cả đôi
Nhớ bốn thông trồng hồi còn nhỏ
Gốc chắc nay bị cỏ quấn quanh
Thân non không lớn đã đành
Còn làm hàng xóm cứ thương cảm hoài.

Ta sinh vốn tính tình phóng khoáng,
Muốn nương mình giữa chốn thiên nhiên.
Vui vầy với thú lâm tuyền,
Hây hây gió trúc, mê man rượu nồng.

Cơn loạn lạc đến vùng sông Thục,
Lúc ốm đau nằm bẹp cho xong.
Nhớ xưa dọn một mẫu tranh,
Đất còn rộng rãi mênh mông chốn nầy.

Năm Thượng Nguyên bắt tay khai khẩn,
Cho đến năm Bảo Ứng mới thôi.
Dám đâu hoa lệ đua đòi,
Cốt cho vững chắc là vui trong lòng.

Vườn rộng rãi bên sông trong mát,
Sân nhà theo thế đất thấp cao.
Bao lần họp bạn vui chơi,
Có khi câu cá thuyền bơi giữa dòng.

Binh lửa vẫn bừng bừng chưa dứt,
Làm sao mà say, hát, ngủ yên.
Giao long chẳng ở mãi hang,
Hộc vàng bay sát lên tầng trời cao.

Kẻ sĩ vốn xưa nay chỉ ước,
Thân chẳng cho ngoại vật buộc ràng.
Nghĩ mình đầu óc làn nhàn,
Rối ren trong bụng chẳng toan tính gì.

Lại dắt vợ ra đi nơi khác,
Trải gió sương mù mịt não nùng.
Việc đời thay đổi không ngừng,
Cốt sao giữ được u trinh vẹn toàn.

Nhớ đến bốn cây thông nho nhỏ,
Chằng chịt bao cây cỏ mọc quanh.
Vóc sương khôn thể lớn nhanh,
Khiến cho làng xóm chạnh lòng xót thương.