Tự tế văn 自祭文 • Bài văn tự tế mình

Duy, năm Đinh Mão, đúng luật Vô Dịch, trời rét, đêm dài, phong khí xờ xạc; hồng nhạn vẩn vơ, cỏ cây lác đác; Đào tử sắp từ bỏ nơi nghịch lữ, trở vê nơi bản trạch. Cố nhân đều xót thương, đêm nay cùng tiễn biệt; bày thức rau ngon, rót chén rượu sạch; đợi khí tắt nghỉ, nghe hơi đã tịch, than ôi thương thay!

Mông mênh khối đất, lộng lẫy bầu trời, sinh ra muôn vật ta được làm người; ta sinh làm người, nghèo kiết cả đời; rá không bầu cạn, áo rách tả tơi; rượu suông nước lã, hát ngao đi cày; cửa cài hẻo lánh, vui ta đêm ngày. Xuân thu thay đổi, chăm việc canh nông, trồng cây đắp nấm, tươi tốt những mong; sách vui thú sẵn, đàn vỗ dịp không; Đông hong bóng nắng, Hè lắm suối trong; cần lao chẳng quản, nhàn rỗi chơi ngông; vui trời yên phận, trăm năm là cùng.

Trăm năm cõi đời, ai cũng ham chơi; sợ không thành nghiệp, bỏ phí đời người; trân trọng tham tiếc, chết còn hỡi ôi! Song ta chẳng thế, khác hẳn mọi người; vinh ta cũng mặc, nhuốc ta chẳng giây; ngất ngưởng xó nhà, thơ rượu tít say. Đã hay vận mệnh, ai chẳng quyến luyến; ta nay thác đi, đành không ân hận; tuổi thọ gần trăm, thân vốn ẩn độn; già rồi chết đi, nào có tham luyến.

Rét nắng thay đổi, chết khác lúc còn; họ hàng thương viếng, bè bạn thăm nom; chôn ra giữa đồng, để yên cái hồn; ta đi yên giấc, cửa mộ tối om; dơ nết xa xỉ, quá đá đem chôn; đỉ thôi kiệm quá, táng trần Vương Tôn. Tôi đã tịch diệt, cõi đời đã xa; chẳng cây chẳng sấm, ngày lụa tháng qua; danh dự chẳng thiết, thiết gì văn ca; kiếp sinh khó thật, kiếp lữ sao mà? Than ôi! Thương thay!

Tế duy, năm Đinh Mão, luật Vô Dịch, rét căm, canh dài, gió phờ phạc; nhạn hồng mơ màng, cỏ cây lác đác; Đào tử bỏ xứ xa hương, hồi bản trạch quy cố hương. Cố nhân tủi lòng, đêm chong đèn tiễn biệt, biện luống rau, cạn chung rượu, đợi trời hong khô, nghe hương tịch mịch, than ôi thương thay!

Thênh thang trời rộng đất mênh mang, muôn sinh kiếp thảy tức thành hình, nay ta sinh làm người, nghèo túng kiết, rá tơi tả áo quần lả lơi, rượu suông lã nhạt, hát ngao cày cuốc; then cài hẻo lánh, ta vẫn vui với ngày rồi với đêm. Xuân thu lại đổi đi, chăm nông cày nghiệp, ươm gieo giậu mầm, tươi tốt mướt mong; thú đèn sách lạnh, đàn vỗ nhịp không; Đông hong nhánh nắng, hè tắm suối trong, cần lao chẳng quản, nhàn rỗi chơi ngông; trời vui yên một chỗ, lạ thay toại cùng.

Trăm năm sự đời, ai nấy mệnh tận hứng chơi; nghiệp thành sợ lỡ, phí ngang dặm ngược; tiếc dầu xót thân, chết trơi hỡi ơi! Song, chẳng thế khác người, vinh cũng mặc, nhuốc há dây, vất vưởng xó xỉnh, nhắm mồi thi nốc cạn chén. Tường tỏ vận đời, há bịn rịn thôi, ta nay dạo chơi, không thống tiếc ân hận, thọ mệnh tàng giang san, thân mệnh đoạt ẩn địa, luống già ắt tử, nào tham luyến đời...

rét ướp vạt nắng, chết khắc khi còn; họ hàng cúng viếng, hảo hữu thăm nom; chôn ngoài đồng không, yên cái hồn; nay ta đã ngủ, cửa mồ tối đen, dơ nết xa xỉ, quá đá tuẫn tang; bỉ thôi kiệm câu, táng Trần Vương Tôn. Ta - nay tịch diệt, cõi đời vụt bay, chẳng màng vi sấm, ngày lụa rạn tháng non tơ, danh màng thiết, vốn liếng từ; kiếp sinh nhục hình, kiếp sự đành ư? Than ôi! Thương thay thương thay!