Răn Nghiễm, Sĩ, Phận, Dật, Đồng:

Mệnh trời đất, có sinh là có chết. Từ cổ xưa, thánh hiền chẳng ai thoát khỏi mệnh này. Tử Hạ nói: "Chết sống do mệnh, Giầu sang bởi trời". Bốn bạn đều ghi lời. Lời này ngụ ý là thành đạt không nên vội vàng đeo đuổi, thọ yểu không thể cầu xin mà được.

Cha nay đà quá năm mươi, thời trẻ cùng khổ, gia đình nghèo khó, khiến phải bôn tẩu hết đông lại tây. Tính thì cương trực, tài thì vụng về, thêm thói hay điều chống đối. Tự xét cảnh mình, còn bôn ba còn hoạn nạn. Nên ta từ giã từ cuộc sống đua tranh, khiến các con gặp cảnh đói rét. Ta thường cảm nhớ lời bà vợ hiền của Nhụ Trọng. Thân mặc áo vải thô, ta đâu thẹn với đàn con. Đó là một điều khiến ta từ quan. Mà ta hận xóm làng không có ai như hai lão Trọng, trong nhà không có ai đáng xánh vời vợ lão Lai. Nỗi khổ tâm đó khiến ta cảm thấy quạnh quẽ cô đơn.

Khi còn trẻ ta chuyên đọc sách và chơi đàn, bỗng thành tật chỉ thích nhàn tĩnh. Mở quyển sách thấy điều đắc y mải mê đọc tới quên ăn. Khi nhìn thấy cây giao bóng, nghe thấy chim đồi tiếng hót là lúc ta vui vẻ thoẻ thê trong lòng. Và kỳ tháng năm tháng sáu, nằm bên song bắc đón ngọn gió mát, ta thấy sung sướng chẳng khác gì vua Phục Hy thời thượng cổ. Ý nông biết cạn, nhưng lời này cũng đáng quý. Ngày qua tháng lại ta chẳng ham điều kỹ xảo. Nhìn lại chuyện qua, mọi điều đều mờ mịt.

Từ ngày bệnh hoạn, sức suy lực giảm. Người thân kẻ thuộc thuốc thang nâng giấc, nhưng ta vẫn e số trời có hạn. Con còn trẻ, nhà lại nghèo, không nơi tựa nương. Gánh củi quảy nước việc gì chẳng tới tay, điều đó bận lòng ta mà chẳng biết nói sao. Các con tuy chẳng cùng một mẹ, nên phải nghĩ đến điều bốn bể cũng là anh em. Bão Thúc, Quản Trọng lợi lộc chia đều. Quy Sinh, Ngũ Cử nằm chiếu gai bàn sách cổ, vì đổi bại mà thành, vì thua nên công. Đó là truyện người dưng, huống chi là anh em cùng một bố. Hàn Nguyên Trường người đất Toánh Xuyên, đời mạt Hán, làm quan tới bậc khanh tá, sống ngoài tám chục, anh em sống cùng nhau cho tới ngày răng rụng. Phạn Trĩ Xuân người Tế Bắc, lừng danh đời Tấn, bẩy đời hân hoan chung sống một nhà. Kinh thi có câu: "Ngẩng nhìn núi cao, Thẳng đường bước rảo". Bằng chưa làm nổi, con hãy để tâm. Gìn giữ thân con. Cha nay dứt lời.

tửu tận tình do tại