06/06/2024 02:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 17/04/2024 22:13
Nguyên tác
千里槐花舉子忙，
潮橋別後寄情長。
池塘春草相思句，
燕嶺丹枝取次香。
自信家庭傳藻思，
好看場屋露光芒。
錦標正待登書日，
再訪南司達海陽。
Phiên âm
Thiên lý hoè hoa cử tử mang[1],
Trào Kiều biệt hậu ký tình tràng.
Trì đường xuân thảo[2] tương tư cú,
Yên lĩnh đan chi[3] thủ thứ hương.
Tự tín gia đình truyền tảo tứ,
Hảo khan trường ốc lộ quang mang.
Cẩm tiêu[4] chính đãi đăng thư nhật,
Tái phỏng Nam ti đạt Hải Dương[5].Dịch nghĩa
Ngàn dặm hoa hoè nở, người đi thi bận rộn,
Sau khi chia tay ở Cầu Trào, tâm tình dằng dặc.
Bờ ao mọc cỏ xuân, câu thơ còn nhớ mãi,
Cành quế non Yên lần lượt toả hương thơm.
Tự tin rằng gia đình truyền lại văn chương,
Mới hay nơi trường thi biểu lộ tài sắc sảo.
Chính ngày ta chờ em báo tin mang nêu gấm về,
Em lại đến Hải Dương rồi hỏi thăm Nam ty.
Nhã Hiên là em trai thứ ba của Phan Huy Ích, tên là Phan Huy Ôn, tự là Hoà Phủ, hiệu là Chí Am. Ngày xưa mỗi khoa thi có ba hay bốn kỳ.
[1] Cổ ngữ có câu “Hoa hoè vàng thì người đi thi bận rộn”. Câu thơ này phu diễn câu cổ ngữ ấy.
[2] Em họ của Tạ Linh Vận tên là Huệ Liên giỏi thơ từ thuở nhỏ. Một hôm Tạ Linh Vận nghĩ một câu thơ mãi không được, bỗng mộng thấy Huệ Liên đến, liền làm được câu “Trì đường sinh xuân thảo” (Bờ ao mọc cỏ xuân). Tác giả dẫn câu thơ này ý nói có người em học giỏi.
[3] Đậu Yên Sơn có năm người con đều thi đỗ, Phùng Đạo tặng ông câu thơ “Linh xuân nhất châu lão, Đan quế ngũ chi phương” (Cây Linh xuân một gốc già, Cây đan quế cả năm cành đều thơm). Tác giả dùng điển này để tỏ ý anh đã đỗ rồi, đến lượt em.
[4] Nêu gấm. Đời xưa trong các cuộc thi, người chiếm giải thưởng thường được tặng một cây nêu phủ miếng gấm. Vì thế người ta dùng chữ “nêu gấm” để nói việc thi đỗ.
[5] Nguyên chú: “Nhã Hiên lúc đi thi có đến Hải Dương nghe lời cha dặn, sau đó đến Nam ty chia tay với tôi. Tôi thân tiễn Nhã Hiên đến Cầu Trào huyện Nam Xương, nên có câu kết như vậy.“