Rất cám ơn văn nhân Tường Thuỵ đã đọc và đánh giá về bài viết của DNH. Cũng không thể quên cám ơn Thiviện.net (và riêng NT) đã giúp mọi người có điều kiện giao lưu, trao đổi tâm tình, nghĩ suy.
MẶC TRAI SỨ TẬP “Mặc Trai Sứ tập” là cuốn sách do Nhà xuất bản Văn học ấn hành năm 2009, giới thiệu hơn 90 bài thơ chữ Hán của Hoàng giáp Đinh Nho Hoàn (1671-1715), tự là Tồn Phát, hiệu là Mặc Trai, người đời sau thường gọi là Mặc Ông. Tiến sĩ Đinh Nho Hoàn là con trai của Tiến sĩ Đinh Nho Công (1637-1695). Hai ông Công và Hoàn đã được khắc tên trên bia Tiến sĩ trong Văn Miếu Quốc Tử Giám. Cuốn “Mặc Trai Sứ tập” giới thiệu những bài thơ do Đinh Nho Hoàn sáng tác trên đường đi sứ sang nhà Thanh năm 1715. Ông đã mất trong năm đó, ngay trên đường đi sứ. (Trích dẫn từ cuốn “Mặc Trai Sứ tập”)
Chu phiếm tân xuân áp vãn hàn Giang đình yến bãi độ giang can Thiên hương nặc thấu thiên trùng thủy Bích luyện bình phô thập lý lan Quế trạo lan tương sơ thí hiểm Thần trung tử hiếu lợi bài nan Hoa tường cao yết công thành nhật Hí phỏng tiền tân đái tiếu khan.
CẢM HỨNG KHI QUA SÔNG NHỊ HÀ (Do nhà nghiên cứu Hán – Nôm, Phó Giáo sư Ngô Đức Thọ dịch nghĩa)
Đầu xuân đi thuyền trên sông, át cả cái lạnh cuối mùa Tiệc giang đình xong qua sông được khô ráo Hương trời thơm nức thấm cả ngàn lớp nước Làn sóng như tấm lụa xanh ngọc trải ngang mười dặm Với sào quế chèo lan, bắt đầu thử thách gian hiểm Làm tôi trung con hiếu, cái khó là phải xa lánh lợi danh Ngày nào cột buồm có hoa, (đi sứ) thành công trở về Nở nụ cười vui gặp lại bờ sông xưa.
Thuyền lướt, xuân se, lạnh cuối mùa Giang Đình tan tiệc bến sông khô Hương trời thơm nức muôn trùng nước Sông Nhị rờn xanh mấy dặm mờ Sào quế chèo lan, gian hiểm thử Hiếu trung lòng trọn, lơi danh xa Ngày về thắng lợi, thuyền hoa sứ Nở nụ cười vui gặp bến xưa.
Xuân ấm xua đi lạnh cuối đông Tiệc tan, thuyền đợi sẵn sang sông Nghìn trùng nước biếc hương thơm ngát Mười dặm sông xanh lụa trải cùng Chèo chống lần đầu, gian hiểm thử Hiếu trung đến cuối, lợi danh không Buồm hoa thuyền sứ ngày về bến Vui gặp sông xưa mới thỏa lòng
Thuyền lướt đầu xuân át lạnh bờ Gian đình tan tiệc bãi sông trơ Hương trời thơm thấu muôn làn nước Sóng lụa xanh phơi chục dặm mờ Sào quế chèo lan nào thử hiểm Tôi trung con hiếu lợi thờ ơ Ngày về hoa nở trên buồm sứ Gặp lại cười vui bến cũ chờ.
Át lạnh cuối đông bến Nhị Hà Tiệc xong, tạnh ráo, lướt rời bờ Hương trời bát ngát muôn làn nước Sóng lụa lăn tăn mấy dặm mờ Chèo lái gian nan từng thử thách Hiếu trung danh lợi biết rời xa Thuyền về, đón Sứ hoa khoe sắc Bến cũ sông xưa vẫn đợi chờ.
Sau khi nghe tin Mặc Trai qua đời, ngày 27 tháng 12 năm Khang Hy thứ 55, Hoàng đế nhà Thanh đã sai Bộ Lễ soạn văn tế và lễ cúng Đinh Nho Hoàn. Văn tế của triều đình nhà Thanh có đoạn viết:
“Hồ động đình bái tạ ngắm trời Công việc ấy vừa xong xuôi Sao ông đã rời cõi thế Trẫm nay vô cùng tiếc thương … Than ôi! Núi sông xa cách, ruổi rong nơi trạm dịch hoang vu Tận trung mà hy sinh tính mệnh, hồn về đất cũ Ông linh thiêng hãy còn quanh quất Xin kính cẩn nhận lễ tế này.”